مجله اینترنتی متنی و تصویری ایرانیان

معنی فناطیلوس

فناطیلوس . [ ] (معرب ، اِ) به رومی مضمارالراعی است . (فهرست مخزن الادویه ).

معنی نبری

نبری . [ ن ِب ْ ب َ] (اِخ ) منصوربن محمد خبار، مکنی به ابومنصور و معروف به نبری . مرد امی و بی سوادی است که شعر نیکو می گفته در مدح و غزل و جز آن . (از انساب سمعانی ص 552).

معنی کالح

کالح . [ل َ ] (اِخ ) نام دیگر کالاه پایتخت آشور که نمرود آنجا را بنا نهاد. رجوع به کالاه در همین لغت نامه شود.

یوسف . [ س ُ ] (اِخ ) ابن حسین رازی ، مکنی به ابویعقوب . از پاکان و محدثان بود. سخنانی پندآمیزاز او نقل شده ، از آن جمله است : «به اندازه ٔ ترس تو از خدا مردم از تو می ترسند. و به اندازه ٔ محبت تو نسبت به خدا مردم تو را دوست دارند. و به اندازه ٔ اشتغال تو به کار خدا مردم به کار ت

معنی التحاء

التحاء. [ اِ ت ِ ] (ع مص ) (از «ل ح و») پوست از درخت باز کردن . (منتهی الارب ). پوست از چوب باز کردن . (تاج المصادر بیهقی ) (مصادر زوزنی ). || باز کردن گوشت از استخوان . (منتهی الارب ).

معنی کواح

کواح . [ ک ِ ] (ع ص ) نیکوسیاست . (منتهی الارب ) (آنندراج ). نیکو سیاست کننده ٔ ستور. (ناظم الاطباء).

معنی داءالجمود

داءالجمود. [ ئُل ْ ج ُ ] (ع اِ مرکب ) داءالنقطه . کرخی . داءالسبات .

معنی بخشش نامه

بخشش نامه . [ ب َش ِش ْ م َ / م ِ ] (اِ مرکب ) هبه نامه . (آنندراج ). قباله ٔ بخشیدن مالی یا ملکی به کسی . (یادداشت مؤلف ).

معنی باقل آباد

باقل آباد. [ ق ِ ] (اِخ ) دهی است از دهستان کلاترزان بخش رزاب شهرستان سنندج که در 26 هزارگزی شمال خاوری رزاب و 14 هزارگزی جنوب باختری مریوان به سنندج واقع است . ناحیه ایست کوهستانی و سردسیر و دارای 200 تن سکنه ، آب آنجا از چشمه تأمین میشود. محصول عمده ٔ آن غلات و توتون و پنبه و

معنی سبزی

سبزی . [ س َ ] (اِخ ) دهی است از دهستان میان آب بخش مرکزی شهرستان شوشتر واقع در 26 هزارگزی جنوب خاوری شوشتر و 10 هزارگزی خاوری راه تابستان رو شوشتر به بندقیر. کنار باختری رود گرگر. هوای آن گرم و دارای 80 تن سکنه است . محصول آن غلات . شغل اهالی زراعت . راه آن مالرو است . (از فرهنگ

معنی گردمشت

گردمشت . [ گ ِ م ُ ] (ص مرکب ، اِ مرکب ) قبضه ٔ مدور. مشت گرد. || هر چیز گرد، مانند: قبضه ٔ مشت : بود لیقه اش با سیاهی درشت دواتش زند بر قلم گردمشت . ملاطغرا (از آنندراج ). || مجازاً نوعی از قبضه ٔ کمان و گرفتن آن . (آنندراج ) : اگر قبضه ٔ شه بود گردمشت دهد ناوکش داد خ

معنی قر آمدن

قر آمدن . [ ق ِم َ دَ ] (مص مرکب ) کون و کچول کردن . کون چرخاندن .

معنی گرگنی

گرگنی . [ گ َ گ ِ ] (حامص مرکب ) جرب .(دستوراللغه ) (بحر الجواهر). نقیب . (منتهی الارب ).

معنی شیرین کند

شیرین کند. [ک َ ] (اِخ ) دهی است از بخش مرکزی شهرستان مراغه . سکنه ٔ آن 779 تن . آب از رودخانه ٔ گیلان . صنایع دستی آنجا جاجیم بافی است . (از فرهنگ جغرافیائی ایران ج 4).

معنی گم اسحاق

گم اسحاق . [ گ ُ اِ حا] (اِخ ) دهی است از دهستان میان آباد بخش اسفراین شهرستان بجنورد که در 36هزارگزی جنوب میان آباد واقع شده است . هوای آن معتدل و سکنه اش 92 تن است . آب آنجا از قنات تأمین میشود. محصول آن پنبه و بنشن و شغل اهالی زراعت ، مالداری و صنایع دستی آنان قالیچه بافی و ر

معنی سوخته بید

سوخته بید. [ ت َ / ت ِ ] (اِ مرکب ) زغال بید که در پالودن بکار بوده : سوخته بید و باده بین رومی و هندویی بهم عشرت زنگیانه را برگ و نوای تازه بین . خاقانی (دیوان چ سجادی ص 458). رجوع به سوخته شود.

معنی خداداد

خداداد. [ خ ُ ] (اِخ ) دهی است از دهستان گل وفریز بخش خوسف شهرستان بیرجند. واقع در 19هزارگزی جنوب خاوری خوسف . این ناحیه در دامنه ٔ کوه واقع و دارای معدن و هفت تن سکنه ٔ فارسی زبان است . آب آن از قنات و محصولاتش غلات است . اهالی آنجا به کشاورزی گذران میکنند. راه آن مالرو می باشد.

معنی این جهانی

این جهانی . [ ج َ ] (ص نسبی ) منسوب به این جهان . دنیوی . (فرهنگ فارسی معین ). منسوب و متعلق به این جهان و این مکان . (ناظم الاطباء): باز در عواقب کارهای عالم تفکری کردم ... تا روشن گشت که نعمتهای اینجهانی چون روشنایی برق است . (کلیله و دمنه ). در حرم شاه کنیزکی بود این جهانی و م

معنی کری بنده

کری بنده . [ ک َ ب َ دَ / دِ ] (ص مرکب ، اِ مرکب ) خربنده : خری آبکش بود و خیکش درید کری بنده غم خورد و خر می دوید. نظامی . رجوع به کَری ّ، کرا و کراء شود.

معنی دار

دار. (اِ) مطلق درخت را گویند. (برهان ) : تن ما چو میوه ست و او میوه دار بچینند یکروز میوه ز دار. اسدی . و رجوع به دارگروه شود. || در ترکیبات زیر «دار» بعنوان مزید مؤخر اسم (پساوند) بکار رفته است : اربودار. امروددار. بندق دار. دیب دار. دیودار. سارخکدار. سارشکدار. سپیدار. سپیدد

معنی غیاض

غیاض . [ غ َی ْ یا ](ع ص ) بیشه وان . (مهذب الاسماء). بیشه بان . نگهبان بیشه . صیغه ٔ مبالغه است از اسم جامد غیضه بمعنی بیشه .

معنی حسن رکن الدوله

حسن رکن الدوله . [ ح َ س َ ن ِ رُ ن ُدْ دَ ل َ ] (اِخ ) رجوع به رکن الدوله و آل بویه شود.

معنی جاوان

جاوان . (اِخ ) اعتمادالسلطنه آرد: قریه ای است از نواحی جی اصفهان . (مرآت البلدان ج 4 ص 131).

معنی مثل

مثل . [ م ِ ] (ع اِ) مانند. (دهار) (ترجمان القرآن ) (منتهی الارب ) (آنندراج ).شبه و نظیر و مانند. قوله تعالی : لیس کمثله شی ٔ ؛ ای لیس کصفة تعریفه شی ٔ و گفته اند مثل بر سه وجه استعمال می شود: به معنی تشبیه و به معنی نفس شی ٔ و ذات آن و به معنی زائده . و مذکرو مؤنث و تثنیه و ج

معنی سلاح پوشی

سلاح پوشی . [ س ِ ] (حامص مرکب ) عمل سلاح پوشنده .عمل آنکه سلاح می پوشد. حاصل عمل سلاح پوش : زاهد که کند سلاح پوشی سیلی خورد از زیاده کوشی . نظامی .

معنی عدسی

عدسی . [ ع َ دَ سی ی ] (ص نسبی ، اِ) غذائی است که میپزند : اگرْت خواب نگیرد ز بهر چاشت شبی که در تنور نهندت هریسه یا عدسی . ناصرخسرو. || نزد مهندسان عبارت از سطحی است که دو قوس مختلف التحدب آن را احاطه کرده باشند و هر یک از آن دو قوس بزرگتر از نصف دائره باشد و آن را شلغمی نیز

معنی اسلاو

اسلاو. [ اِ ] (اِخ ) شعبه ٔ بزرگی است مشتمل بر اقوام و طوایف بسیار از اقوام هندو اروپایی که در قطعه ٔ اروپا اقامت گزیده اند و در قسمت شرقی آن یعنی در روسیه و نیز در قسم اعظم شبه جزیره ٔ بالکان و جهات شرقی آلمان پراکنده اند. اسلاوها بسه دسته ٔ عمده تقسیم میشوند: 1 - اسلاوهای غرب

معنی رحیم

رحیم . [ رُ ح َ ] (اِخ ) رحیم بن مالک خزرجی . محدث است . (منتهی الارب ).

معنی برآغالیدن

برآغالیدن . [ ب َ دَ ] (مص مرکب ) برانگیختن . (آنندراج ) (برهان ). نزغ . (منتهی الارب ). اغراء. (ترجمان القرآن ). برغلانیدن نیز گفته اند. (آنندراج ). اغراء و تحریض . (المصادر زوزنی ) (آنندراج ) (ترجمان القرآن ). تحریض کردن شخصی را بر چیزی و کاری . (برهان ). تحریش . (المصادر زوزنی

معنی لعان

لعان . [ ل َع ْ عا ] (ع ص ) بسیار نفرین و لعنت کننده . (منتخب اللغات ). نفرین کننده . (مهذب الاسماء): لایکون المؤمن طعاناً و لا لعانا. (از دزی ).

معنی عالی مرد

عالی مرد. [ م َ ] (ص مرکب ، اِ مرکب ) طالب مولی که دنیا و عقبی را در خیال هم نیارد. (آنندراج ).

معنی عدسان

عدسان . [ ع َ دَ ] (ع مص ) رفتن درزمین . (منتهی الارب ) (آنندراج ) (از اقرب الموارد).

معنی غرش

غرش . [ غ ُ رِ / غ ُرْ رِ ] (اِمص ) اسم مصدر از غریدن . آواز بامهابت حیوانات . (فرهنگ رشیدی ). آواز کردن و هیبت . (غیاث اللغات ). آواز مهیب . غُرِّشت . (حواشی برهان قاطع چ معین ). آواز شیر و ببر و پلنگ و مانند آن . آواز رعد. غرنبه . (برهان قاطع). غریدن . (آنندراج ). غریدن با

معنی هاشم آباد

هاشم آباد. [ ش ِ ] (اِخ ) دهی است از دهستان رباط سرپوشیده ٔ بخش حومه شهرستان سبزوار، واقع در 28 هزارگزی خاور سبزوار، سر راه شوسه ٔ قدیمی سبزوار. ناحیه ای است جلگه ای و معتدل و دارای 524 تن سکنه ٔ فارسی زبان است . آب آن از قنات و محصولاتش غلات و پنبه است . اهالی به شغل زراعت مشغول

معنی درب سیروئیه

درب سیروئیه . [ دَ ئی ی َ ] (اِخ ) ده کوچکی است از دهستان حومه ٔ بخش بافق شهرستان یزد، واقع در 40هزارگزی شمال باختری بافق و 10هزارگزی باختر جاده ٔ بافق به شهرنو و خرانق . (از فرهنگ جغرافیایی ایران ج 10).

معنی چهار اسطقس

چهار اسطقس . [ چ َ / چ ِاُ طُ ق ُ ] (اِ مرکب ) چهارآخشیج . چهارعنصر، آب و آتش . باد و خاک : پس از زبده ٔ لطایف چهاراسطقس سه مولود در وجود آورد. (سندبادنامه ٔ ظهیری ص 2).

معنی مریض

مریض . [ م َ ] (ع ص ) بیمار. (منتهی الارب ). کسی که او را مرض و بیماری باشد. (از اقرب الموارد). آنکه اعتدال مزاجش از بین برود. دردمند. رنجور. علیل . سقیم . ناتندرست . نالان . ناخوش . رنجه . آزرده . مؤوف . معلول . نالنده . ج ، مَرضی ̍. (منتهی الارب ) (از اقرب الموارد). و مِراض و

معنی علی

علی . [ ع َ ] (اِخ ) ابن عبدالقادر حسنی شامی قاهری ازهری شافعی ، مشهور به سیدفرضی و ملقّب به نورالدین . رجوع به علی فرضی شود.

معنی شیوخ

شیوخ . [ ش ُ / شیو ] (ع اِ) ج ِ شیخ . (ناظم الاطباء) (منتهی الارب ) (اقرب الموارد) : غیر من پیشت چو سنگ است و کلوخ گر صبی و گر جوان و گر شیوخ . مولوی . || ج ِ شیخ ، بمعنی خواجه و صاحب رأی و دانشمند. (آنندراج ). || بزرگان و پیشوایان . آنان که سنشان از حد کهولت گذشته است : شیو

معنی خرج

خرج . [ خ َ ] (ع مص ) بکار بردن پول ،یعنی دادن پول و خریدن چیز. (یادداشت بخط مؤلف ).

معنی تسکین

تسکین . [ ت َ ] (اِخ ) دهی است از دهستان طارم علیا که در بخش سیردان شهرستان زنجان و 36 هزارگزی شمال باختری سیردان و سر راه عمومی مالرو طارم بالا به منجیل قرار دارد. کوهستانی و سردسیر است و 264 تن سکنه دارد. آب آن از رودخانه و محصول آنجا غله و پنبه است . شغل مردم آنجا زراعت و صنای

معنی تار زدن

تار زدن . [ زَ دَ ] (مص مرکب ) نواختن تار. نواختن یکی از آلات موسیقی . رجوع به تار شود. || در تداول عوام فروختن را گویند.

معنی ینگجه مطیع

ینگجه مطیع. [ ی ِ گ ِ ج َ م ُ ] (اِخ ) دهی است از دهستان نازلوی بخش حومه ٔ شهرستان ارومیه ، واقع در 24هزارگزی شمال خاوری ارومیه ، با 221 تن سکنه . آب آن از نازلوچای و راه آن اتومبیل رو است . (از فرهنگ جغرافیایی ایران ج 4).

معنی کایشکنی

کایشکنی . [ ی َ ک َ ] (ص نسبی )منسوب به کایشکن که از قرای بخارا است . (سمعانی ).

معنی تدفق

تدفق . [ ت َ دَف ْ ف ُ ] (ع مص ) ریخته شدن آب . (تاج المصادر بیهقی ) (زوزنی ) (المنجد) (اقرب الموارد). ریخته شدن . (منتهی الارب ) (ناظم الاطباء). || به شتاب رفتن چارپا. (المنجد) (از اقرب الموارد). یقال : فلان یتدفق فی الباطل ؛ اذا کان یسارع . (اقرب الموارد) (المنجد).

معنی مشتغر

مشتغر. [ م ُ ت َ غ ِ ] (ع ص ) دوررونده در بیابان . (آنندراج ) (از منتهی الارب ). دوررفته در بیابان . (ناظم الاطباء). || بسیار در عدد چنانکه معلوم نمیشود که چقدر است . (آنندراج ) (منتهی الارب ). متعدد و بسیارفراوان که قدر آن معلوم نباشد. (ناظم الاطباء). و رجوع به اشتغار شود. || حس

معنی کنسستان

کنسستان . [ ک ُ س ِ ] (اِخ ) دهی از دهستان سنگر کهدمات بخش مرکزی شهرستان رشت است و 1015 تن سکنه دارد. (از فرهنگ جغرافیایی ایران ج 2).

معنی اشقون

اشقون . [ ] (اِ) اسم ترکی ریباس است . (فهرست مخزن الادویه ).

معنی لاقطة

لاقطة. [ ق ِ طَ ] (ع ص ، اِ) خوار ناکس . (للذکر و الانثی ). || لاقطةالحصی ؛ سنگدان مرغ . فی المثل : لکل ّ ساقطة لاقطة؛ ای لکل َ کلمة سقطت من فم نفس تسمعهافتلقطها فتذیعها؛ یعنی هر سخن را که از دهان برآید شنونده است که میشنود و شایع میکند. (منتهی الارب ).

معنی انقلاب الشعر

انقلاب الشعر. [ اِ ق ِبُش ْ ش َ ] (ع اِ مرکب ) در تداول طب ، ناهموار و کج رستن موی مژه . صاحب ذخیره ٔ خوارزمشاهی در ذیل انقلاب الشعر آرد: موی مژه اگرچه فزونی نباشد لیکن آنچه باشد ناهموار رسته باشد و لختی بسوی دیده اندر کشد و بخلد و بدین سبب آب از چشم دویدن گیرد و دیده برنجد. و

معنی مرهمة

مرهمة. [ م َ هََ م َ ] (ع مص ) مرهم بر جراحت نهادن ، و «م »آن اصلی است . (از منتهی الارب ) (از اقرب الموارد).

معنی وضوء

وضوء. [ وَ ] (ع اِ) آب دستی . (منتهی الارب ) (آنندراج ). آبی که بدان وضو کنند. (غیاث اللغات ) (اقرب الموارد). || (مص ) آب دست کردن . (منتهی الارب ). وضو گرفتن . (از اقرب الموارد). رجوع به وُضوء شود.

معنی نادسترس

نادسترس . [ دَ رَ ] (ص مرکب ) که به دسترس نباشد. که در دسترس نباشد. که سهل الوصول نیست .

معنی نابی

نابی . (اِخ ) یوسف . یکی از شاعران بزرگ عثمانی و از اهالی اورفه است و در زمان سلطان محمدخان چهارم به استانبول آمد و کاتب دیوان مصطفی پاشا شد و به سال 1124 هَ . ق . درگذشت و ماده تاریخ اوست : «نابی بحضور آمد» که خود وی در حال نزع سروده است . اشعاری متین و سلیس دارد و بسیاری از مصر

معنی بهرمندی

بهرمندی . [ ب َم َ ] (حامص مرکب ) بهره مندی . بهره بری . تمتع. || دارای سهم و حصه بودن . (فرهنگ فارسی معین ) .

معنی تکنیک

تکنیک . [ ت ِ ] (فرانسوی ، اِ) کلمه ٔ فرانسوی متداول در زبان فارسی امروزی ، فنی . کار فنی . (از فرهنگ فارسی معین ). اصول صنعت یا علم یا هنر و یا حرفه ای . اسلوب خاص علم یا هنر یا صنعتی . فن . اصول فنی . (از لاروس ).

معنی الان

الان . [ اَ ] (اِخ ) مشرق و جنوب وی سریر است و مغرب وی روم است و شمال وی دریای کرز و بخاک خزرانست و این ناحیتی است اندر شکستگیها و کوهها و جائی بانعمت و ملکشان ترساست و ایشان را هزار ده است بزرگ و اندر میان ایشان مردمانی اند ترسا و مردمانی بت پرستند و مردمان وی گروهی کوهیند و گرو

معنی قمراوی

قمراوی . [ ق َ ] (اِخ ) نجم الدین . از دانشمندان بزرگ است که در فقه و حکمت تبحر داشته است . وی سفرها کرده و در موصل شیخ کمال الدین یونس را دیده است . رجوع به عیون الانباء ج 1 ص 307 شود.

معنی هرمزدآباد

هرمزدآباد. [ هَُ م َ ] (اِخ ) از رستاق ساوه و طسوج فیستین . (تاریخ قم ص 114). رجوع به هرمزآباد شود.